We leven met ongeveer 17 miljoen Nederlanders en 2.2 miljoen honden op een relatief kleine oppervlakte. Er komen dan ook geregeld bijtincidenten voor. Vaak is een kind het slachtoffer. De burgemeester heeft bevoegdheden in het kader van de handhaving van de openbare orde en veiligheid. Maar wat kan de burgemeester doen om bijtincidenten aan te pakken of te voorkomen?
De cijfers
Over de aard en omvang van de bijtincidenten in Nederland zijn geen actuele cijfers beschikbaar. Volgens gegevens uit 2006-2007 worden er jaarlijks ongeveer 150.000 mensen gebeten door een hond. Van deze mensen heeft twee derde geen of nauwelijks letsel en is er geen medische behandeling nodig. Ongeveer een derde van de slachtoffers bezoekt een huisarts of de spoedeisende hulp. Gemiddeld leiden bijtincidenten tot één dodelijk slachtoffer per jaar. Over incidenten waarbij honden andere honden bijten, zijn geen cijfers bekend.
De registratie van bijtincidenten wordt tot op heden onvoldoende bijgehouden. Veel bijtincidenten worden niet gemeld en daarnaast is er onduidelijkheid over de vraag welke partij de meldingen bij moet houden. Is dit de dierarts, het ziekenhuis, de politie of de gemeente? De Rijksoverheid heeft een overzicht gepubliceerd van 21 hondenrassen en lookalikes/kruisingen met een hoog-risico op agressief gedrag. Deze honden zijn vaker bij bijtincidenten betrokken en hebben karaktereigenschappen die een hoog risico hierop vormen.
Bevoegdheden burgemeester
Op grond van artikel 172 van de Gemeentewet is de burgemeester belast met de handhaving van de openbare orde. De gemeenteraad kan er voor kiezen bij verordening algemene plaatselijke regels vast te stellen ten aanzien van gevaarlijke honden (zie bijvoorbeeld artikel 2:59 van de model-APV van de Vereniging Nederlandse Gemeenten). De burgemeester kan op basis van gegeven bevoegdheden besluiten maatregelen treffen om een bijtincident te voorkomen en/of verdergaande maatregelen te treffen zoals het in beslagnemen van een hond.
Gemeentelijk beleid
Er wordt door burgemeesters weinig gebruikt gemaakt van specifiek beleid om bijtincidenten te voorkomen en aan te pakken op basis van hun bevoegdheden. Beleidsregels kunnen worden vastgelegd in een protocol. In dit protocol kan nader uitleg gegeven aan onder andere de volgende onderdelen:
- Bepalen of een hond gevaarlijk wordt geacht
- Het opleggen van een aanlijn- en muilkorf gebod
- De eigenaar te verzoeken afstand te doen van de hond
- Besluiten om de hond onvrijwillig in beslag te nemen
- Het opleggen aan de eigenaar om een gedragstest te laten uitvoeren
- Het euthanaseren van een hond
- Registratie van bijtincidenten bij de politie
Protocol noodzakelijk?
Gemeenten en met name burgemeesters gebruiken uiteenlopende handelwijzen om bijtincidenten te voorkomen en zetten verschillende maatregelen in tegen de eigenaren van de honden. Dit is mede afhankelijk van de grote van de gemeente en de omvang van de bijtincidenten. De algemene bevoegdheden van de burgemeester om een last onder dwangsom en een last onder bestuursdwang op te leggen, lijken op het eerste oog voldoende om bijtincidenten te voorkomen en aan te pakken. Toch biedt een beleidsregel uitgewerkt in een protocol extra handvatten voor de burgemeester om adequaat op te treden in gevaarlijke situaties in het belang van de handhaving van de openbare orde. Daarnaast biedt het protocol de mogelijkheid om de registratie van bijtincidenten beter te waarborgen. Hierdoor kan de omvang van bijtincidenten beter in kaart worden gebracht en is wellicht landelijk regelgeving denkbaar.
Concluderend
Vooralsnog is onvoldoende inzichtelijk wat de precieze omvang is van bijtincidenten en de maatschappelijke impact ervan. Elke gemeente en met name de burgemeester moet voor zichzelf de afweging maken of een dergelijk protocol van meerwaarde kan zijn voor het voorkomen en aanpakken van bijtincidenten. Het protocol helpt invulling te geven aan praktische afspraken zoals de registratie van bijtincidenten als aan de bevoegdheden van de burgemeester om daadkrachtig op te kunnen treden.