Nieuws

Vergunningverlening

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het verlenen van vergunningen voor evenementen. Op grond van artikel 2:25 lid 1 Algemene Plaatselijke Verordening (hierna: APV¹) ligt de bevoegdheid bij de burgemeester (Het is verboden zonder of in afwijking van een vergunning van de burgemeester een evenement te organiseren). Een Sinterklaasintocht valt onder de definitie van een evenement artikel 2:28 APV (onder evenement wordt verstaan: elke voor publiek toegankelijke verrichting van vermaak). De organisatie van de Sinterklaasintocht dient op grond van artikel 4:1 Algemene wet bestuursrecht een aanvraag in te dienen bij de betreffende gemeente, tenzij men onder een meldingsplicht zou kunnen vallen als de gemeente die optie heeft. Bij de aanvraag worden ook o.a. het tijdschema, de route, het veiligheidsplan, de te verwachten bezoekersaantallen en de maatregelen voor veiligheid en de impact op de gemeenschap ingediend.

Wet openbare manifestaties

De Wet openbare manifestaties (hierna: WOM) reguleert de uitoefening van drie essentiële grondrechten: Vrijheid van Godsdienst en Levensbeschouwing (artikel 6 van de Grondwet), het Recht op Vergadering (artikel 9 van de Grondwet) en het Recht op Betoging (artikel 9 van de Grondwet). De verantwoordelijkheid van de burgemeester is om deze manifestaties te beschermen en te faciliteren (artikel 171 Gemw. jo artikel 2 WOM). Tegelijkertijd geeft de artikel 7 van de WOM de burgemeester de bevoegdheid om manifestaties, onder strikte voorwaarden, te beperken, te verplaatsen, te verbieden of te beëindigen. In het geval dat er een sinterklaasintocht plaatsvind, waarbij demonstranten op afkomen, dan dient er o.a. rekening te houden met artikelen 2 (doelcriteria), 5 (verbod geven) en 6 (aanwijzingen geven) van de WOM.

Het begrip 'manifestatie' volgens WOM omvat drie hoofdtypen:

1. Godsdienstige of levensbeschouwelijke bijeenkomsten: Deze worden gekarakteriseerd door de deelname van gelovigen, die zelf bepalen of een bijeenkomst als zodanig kan worden aangemerkt, tenzij het duidelijk niet het geval is.
2. Vergaderingen: Dit zijn bijeenkomsten van personen met een onderlinge band, gericht op interne meningsvorming en besluitvorming, zoals de wet stelt.
3. Betogingen²: Dit verwijst naar de publieke uiting van een collectieve mening door minimaal twee personen. Belangrijke aspecten zijn dat tegendemonstraties ook als betogingen telden en dat demonstraties die gericht zijn op dwang niet onder de Wom vallen (zoals in de Casus Blokkeerfriezen). Een 'eenmansactie' valt buiten de Wom en valt onder de bescherming van het recht op vrijheid van meningsuiting, zoals vastgelegd in artikel 7 van de Grondwet.

Kennisgevingplicht

De kennisgevingsplicht houdt in dat deelnemers van openbare manifestaties op openbare plaatsen deze voorafgaand aan de burgemeester moeten melden (artikel 2:3 model-APV jo artikel 3 en 4 WOM), zonder dat hiervoor een vergunning nodig is. Dit is een gevolg van het feit dat vrijheid van godsdienst, vergadering en betoging grondrechten zijn. De termijn voor het indienen van een kennisgeving verschilt per gemeente, de meeste hebben een termijn van tenminste 48 uur. Het doel van de kennisgeving is ten eerste om de burgemeester in staat te stellen om adequate maatregelen te nemen voor de bescherming en ondersteuning van de manifestatie, en tweede om de burgemeester de mogelijkheid te bieden om de manifestatie te beperken, te verplaatsen of te verbieden indien dit nodig is. Daarnaast kunnen extra voorwaarden en/of voorschriften nodig zijn voor de organisatie van de intocht.

Uitspraak

Op 12 november 2014 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitspraak gedaan over de evenementenvergunning voor de Sinterklaasintocht in Amsterdam, die op 17 november 2013 plaatsvond. De burgemeester had deze vergunning verleend, maar er was bezwaar gemaakt door een aantal inwoners en de Stichting Pietengilde, die van mening waren dat de figuur van "Zwarte Piet" in strijd was met discriminatiewetgeving en dat de vergunningsaanvraag niet tijdig was ingediend.

De rechtbank had de bezwaren van sommige partijen gegrond verklaard, waardoor de burgemeester verplicht werd om opnieuw te beslissen over de vergunning. De burgemeester en de Stichting Pietengilde gingen in hoger beroep. De Afdeling oordeelde dat de rechtbank ten onrechte had gesteld dat de burgemeester de aanvraag aan artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) moest toetsen. De burgemeester mag zijn bevoegdheden enkel gebruiken ter handhaving van de openbare orde, wat betekent dat hij niet inhoudelijk kan beoordelen of de uitingen tijdens het evenement, zoals de figuur "Zwarte Piet", inbreuk maken op de grondrechten.

De Afdeling vernietigde de uitspraak van de rechtbank en verklaarde de hogere beroepen gegrond, waardoor de oorspronkelijke vergunning behouden bleef. De rechtmatigheid van de evenementenvergunning wordt nu niet meer betwist op basis van de aangevoerde discriminatieclaims, en eventuele geschillen hierover dienen via civiele procedures te worden behandeld.

Hoofdpunten van de uitspraak:

1. De burgemeester is beperkt in zijn bevoegdheden en mag geen inhoudelijke beoordeling maken van uitingen die bij een evenement betrokken zijn.
2. De toetsing aan het EVRM is niet de verantwoordelijkheid van de burgemeester, maar kan aan een civiele rechter worden voorgelegd.
3. De Afdeling bevestigd dat de vergunning voor de Sinterklaasintocht rechtmatig is verleend.

Veiligheid

Veiligheid en openbare orde zijn cruciale aspecten voor het organiseren van elk evenement en in dit geval de Sinterklaasintocht. Hierbij is van belang om artikel 2:3 model-APV in acht te nemen. Dit artikel regelt de kennisgeving van betogingen op openbare plaatsen. Hierin staat dat:

1. Personen die een betoging willen houden, dit minstens 48 uur vooraf schriftelijk moeten melden aan de burgemeester.
2. De kennisgeving dient de volgende informatie te bevatten: naam en adres van de organisator; doel van de betoging; datum en tijdstip van aanvang en beëindiging; locatie, eventuele route en eindpunt; eventuele samenstelling van de betoging en maatregelen voor een ordelijk verloop.
3. De melder ontvangt een bewijs van de kennisgeving met het tijdstip vermeld. Valt de kennisgeving op een vrijdag na 12.00 uur, een zaterdag, zondag of feestdag, moet deze uiterlijk 12.00 uur op de vorige werkdag worden gedaan. De burgemeester kan in uitzonderlijke gevallen de termijn verkorten en een mondelinge kennisgeving accepteren.​​​​​​​

Gemeenten kunnen altijd bij risicovolle evenementen en/of evenementen waar derden iets van vinden, aanvullende stukken opvragen zoals een veiligheidsplan waar bijvoorbeeld de verkeersveiligheid, crowd management (beveiligers) en EHBO in beschreven staat. Daarnaast is het essentieel om te overleggen met lokale hulpdiensten, zoals de politie en brandweer, om een veilige omgeving te waarborgen.

Conclusie

De Sinterklaasintocht is een waardevol cultureel evenement dat aanzienlijke verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Organisatie, gemeente, belanghebbenden en de omgeving, hebben zo hun taken en verantwoordelijkheden en rechten. In een polariserende, juridiserende maatschappij, met oog voor ieders rechten en belangen, is de gemeente een belangrijke spil. De burgemeester is als bevoegd orgaan voor de evenementenvergunning vaak aan zet, maar juridisch gezien niet overal de verantwoordelijke zo blijkt ook uit de aangehaalde uitspraak.

Het feest is niet alleen voor kinderen, maar bevordert ook de saamhorigheid binnen de gemeenschap. Organisatoren dienen aandacht te besteden aan het verkrijgen van de juiste vergunning en zich te houden aan de kennisgevingplicht en het garanderen van de veiligheid van alle deelnemers en toeschouwers. Door proactief om te gaan met deze juridische aspecten, kunnen organisatoren van de Sinterklaasintocht zorgen voor een feestelijke en verantwoorde omgeving waarin traditie en maatschappelijke betrokkenheid hand in hand gaan. De Sinterklaasintocht kan dus een geweldig evenement zijn dat vreugde en samenhorigheid brengt in de gemeente, mits het goed georganiseerd is en een ieder zijn verantwoordelijkheid neemt!

[1] APV, we gaan uit van de Model APV - VNG

[2] WOM: de betoging: een meningsuiting van een collectief (twee of meer personen) in het openbaar