Het gebruik van lachgas onder jongeren en jongvolwassen lijkt in populariteit te stijgen. Er wordt dan ook vaker gebruik gesignaleerd in het uitgaansleven en bij evenementen. Er is echter veel onduidelijkheid over zowel de omvang van dit gebruik als over de wettelijke status en de risico's van dit middel.
Wat is lachgas?
Distikstofmonoxide (N2O) is een kleurloos, niet-irriterend, zoetgeurend en –smakend gas, beter bekend onder de naam lachgas.
Het gas kent meerdere gebruikstoepassingen:
- in de geneeskunde voor de toepassing van een kortdurende narcose;
- in de voedingsindustrie voor o.a. slagroomspuiten;
- in de auto- en motorsport voor het vergroten van het vermogen van verbrandingsmotoren;
- als roesmiddel vanwege de milde psychedelische effecten.
Wettelijke status
Door een uitspraak van de Hoge Raad valt het recreatief gebruik van lachgas sinds juli 2016 onder de Warenwet. Dit betekent dat de verkoper van lachgas aan de verplichtingen van de Warenwet moet voldoen. Waar de verkoop van lachgas voor oneigenlijk gebruik eerder verboden was volgens de Geneesmiddelenwet, is de verkoop, handel, het bezit en het gebruik van lachgas momenteel niet strafbaar.
Gebruik
Mensen die lachgas als roesmiddel inhaleren doen dat meestal via een met gas gevulde ballon. Het gas wordt met een patroon via een slagroomspuit in de ballon gespoten. Vervolgens wordt er uit- en in de ballon geademd zodat het geïnhaleerde gas langer in de longen blijft. Het gebruik zorgt voor een korte sterke roes van bewustzijnsdaling welke lijkt op dronkenschap. De gebruiker ervaart tintelingen en een vervorming van beeld en geluid. Na één tot vijf minuten is het uitgewerkt.
Risico's
Op basis van gegevens uit de Monitor Drugsincidenten wordt geconcludeerd dat het aantal meldingen van gezondheidsincidenten na gebruik van lachgas beperkt is. Volgens het Trimbos Instituut zijn er meerdere risico's:
- Gezondheidsproblemen bij mengintoxicaties: gecombineerd met middelen als alcohol, GHB of andere verdovende middelen wordt het verdovende effect van lachgas versterkt;
- Bij inademing van lachgas rechtstreeks uit de gastank, gaspatroon of spuit is er kans op bevriezing van lippen of longen;
- Bij verkoudheid is het gevaarlijk om lachgas te nemen. Lachgas is in de slagroomspuit samengeperst en zet daarna uit. Door de extra druk in het hoofd kan het trommelvlies springen bij een "verstopt" hoofd. Behalve oorpijn kan dit leiden tot blijvende gehoorschade.
- Door zuurstoftekort bestaat er kans op flauwvallen. Er is daarmee een kans op ongelukken en valpartijen.
- Gebruikers kunnen na gebruik nog uren onoplettend blijven. Deelname aan verkeer is ernstig af te raden tijdens en in de uren na het gebruik. De langetermijneffecten van herhaaldelijk kortdurend zuurstofgebrek in jonge hersenen zijn niet onderzocht.
- Bij chronisch gebruik (maanden of jarenlang intensief gebruik) van lachgas treedt een tekort aan vitamine B12 op;
- Minuscule stukjes metaal van de patroon zelf kunnen meekomen in een ballon. Het is onbekend wat dit betekent voor de gezondheid.
Met het gebruik van lachgas is dan ook voorzichtigheid geboden, met name gezien de inzichten van de kwetsbaarheid van het ontwikkelende brein van jongeren. Verslaving komt weinig voor. Wél zijn er mensen die op een avond aan de ballonnen blijven zitten en niet meer kunnen (of willen) stoppen.
Preventie
Door het veelvoudige gebruik in de voedingsindustrie lijkt het verbieden van het middel onmogelijk. Er is onvoldoende zicht op de ernst en omvang van het gebruik. Nader onderzoek (uitgevoerd door het Trimbos-instituut en het Bonger-instituut) zal mogelijk meer handvatten kunnen bieden voor schadebeperkingen, preventie en handhaving. Gemeenten kunnen ondernemers en organisatoren van evenementen in ieder geval informeren over de huidige kennis en de mogelijke risico's.