Inmiddels is de Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur, afgekort Wet Bibob, een algemeen bekend item in de strijd tegen ondermijning en criminaliteit binnen de overheid. Het is een (preventief) bestuursrechtelijk instrument waarmee voorkomen kan worden dat de overheid criminele activiteiten faciliteert. Daarmee kan de overheid ook bonafide ondernemers beschermen. Toch kunnen gemeenten op dit moment meer met de Wet Bibob dan dat zij nu doen. In dit artikel wordt aandacht besteed aan de Wet Bibob in relatie tot zorgfraude.
Toepassing Wet Bibob
Inmiddels beschikken de meeste gemeenten over een eigen Bibob-beleid en passen gemeenten de wet toe bij het verlenen van vergunningen en ontheffingen. De meeste Bibob-toetsen en onderzoeken worden uitgevoerd bij het verlenen van horeca- en exploitatievergunningen. Steeds vaker wordt de wet ook toegepast bij bouwvergunningen.
Naast het beslissen op een vergunning of ontheffing is de Wet Bibob ook toe te passen bij subsidies, overheidsopdrachten en vastgoedtransacties waarbij de overheid partij is.
Wet Bibob in de zorgsector
Recent verscheen in de media het bericht dat gemeenten de Wet Bibob nog nauwelijks gebruiken in de zorgsector. Bij navraag door Nieuwsuur bleek dat van 36 gemeenten maar zes gemeenten de Wet Bibob hanteerde of gaan hanteren om zorgbedrijven te screenen. Dit is mogelijk sinds de wijziging van de Wet Bibob. Eerder kon de Wet Bibob alleen worden toegepast op overheidsopdrachten in de bouw-, ICT- en milieusector. Vanaf 1 augustus 2020 vallen alle overheidsopdrachten onder het bereik van de Wet Bibob. Dit geldt dus ook voor de zorgsector. Deze uitbreiding was mogelijk door het vervallen van artikel 5 lid 2 en artikel 3 van de Wet Bibob en door de nieuwe definitie van het begrip ‘overheidsopdracht’. Onder de nieuwe definitie wordt onder overheidsopdracht verstaan “overheidsopdracht als bedoeld in artikel 1.1 van de Aanbestedingswet 2012”.
Voordat de gemeente nu een subsidie of zorgopdracht verleend, kunnen zij bedrijven in de zorgsector aan de voorkant screenen. Ze kunnen jaarrekeningen opvragen en kijken naar de geldstromen van bedrijven. Er kan ook worden gekeken naar gegevens vanuit politie en justitie. Het vooraf screenen is effectiever dan achteraf zorggeld moeten terughalen als blijkt dat het verkeerd is gebruikt.
Wet Bibob niet toepassen
De gemeenten die de Wet Bibob niet gebruiken om zorgbedrijven te screenen zeggen dat ze geen signalen van fraude zien, vertrouwen hebben in de zorgbedrijven met wie ze zakendoen of dat ze liever een eigen beoordelingscriteria gebruiken. Toch blijkt uit een rapport van het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) en het Regionale Informatie- en Expertise Centrum Oost-Nederland (RIEC) dat van de onderzochte bestuurders in de zorg in 2019 ongeveer de helft eerder veroordeeld was waarbij een straf was opgelegd. Door bestuurders vooraf dus wel te screenen kan fraude en ondermijning in de zorgsector beter worden tegengegaan.