Een VOG is een verklaring waaruit blijkt dat iemand in het verleden geen strafbaar feit heeft gepleegd. Dit is een bewijs dat er geen belemmeringen zijn voor het uitvoeren van een specifieke taak of functie in de samenleving. Een VOG kan worden afgegeven aan natuurlijke personen (mensen) en aan rechtspersonen (bedrijven/organisaties).
Om een (nieuwe) baan of vrijwilligerswerk te kunnen krijgen is het in veel gevallen nodig om een VOG te kunnen overleggen. Voor sommige beroepen en functies is een VOG zelfs verplicht. De Dienst Justis van het Ministerie van Justitie en Veiligheid screent (rechts)personen die een VOG aanvragen en geeft de VOG’s af.
Op welke wijze vindt de screening plaats?
Als u geen strafblad hebt, krijg u altijd een VOG. Hebt u een strafblad? Dan krijgt u geen VOG als de strafbare feiten die u heeft gepleegd, relevant zijn voor de betreffende taak of functie. Er moet dus sprake zijn van een relevante relatie tussen het strafbare feit en de te vullen functie of taak.
Risicogebieden
Als blijkt dat naar aanleiding van een aanvraag voor een VOG justitiële gegevens zijn aangetroffen, beoordeelt Justis aan de hand van een screeningsprofiel of de strafbare feiten een belemmering kunnen vormen voor de afgifte van een VOG. Er bestaan screeningsprofielen voor specifieke beroepsgroepen. Daarnaast heeft Justis een algemeen screeningsprofiel ontwikkeld. Dit profiel is onderverdeeld in acht risicogebieden: informatie, geld, goederen, diensten, zakelijke relaties, proces, aansturen organisaties en personen.
Voor deze risicogebieden is gekozen omdat zij samen het werkgebied belichamen waarbinnen sprake kan zijn van macht. Op de VOG wordt vermeld op basis van welk(e) screeningsprofiel(en) de aanvrager is beoordeeld.
De risicogebieden van het algemeen screeningsprofiel en de specifieke screeningsprofielen geven weer welke risico’s zich voor kunnen doen. De risico’s zijn niet limitatief. Voorbeelden van risico’s zijn:
- Personen die voor hun werk omgaan met gevoelige informatie of vertrouwelijke gegevens (zoals een arts of advocaat) kunnen deze informatie bijvoorbeeld misbruiken om iemand te chanteren, informatie te lekken of om beroepsgeheimen te verkopen.
- Personen die voor hun werk omgaan met contact of giraal geld (zoals accountants) kunnen deze positie gebruiken om geld te verduisteren.
- Bij personen die vanuit hun functie mensen of een organisatie aansturen (zoals bedrijfsleiders of eigenaren van een bedrijf) bestaat het gevaar van machtsmisbruik of diefstal, verduistering of het plegen van fraude.
Continue screening taxichauffeurs
Voor een chaffeurspas moeten taxichauffeurs om de vijf jaar een VOG overleggen. Daarnaast worden sinds 1 juli 2011 taxichauffeurs continu door Justis gescreend zodat strafbare feiten niet pas na vijf jaar worden ontdekt.
Wat is de meerwaarde van een VOG?
In 2009 zijn door de Tweede Kamer vragen gesteld aan de Minister van Justitie over de meerwaarde van een VOG. Volgens de Minister van Justitie bestaat de meerwaarde van een VOG hierin dat de belanghebbende/werkgever ervan mag uitgaan dat er geen beletselen zijn om betrokkene in een bepaalde functie te benoemen indien deze een VOG kan overleggen.
Uit het eerste kwartaalcijfers 2018 van screeningsautoriteit Justis blijkt dat er van 326.983 VOG aanvragen er 1.007 VOG’s voor natuurlijke personen zijn geweigerd (in 2017 was in totaal van de 1.063.632 VOG aanvragen er 3.099 VOG’s voor natuurlijke personen geweigerd).
Conclusie
Er kan een risico voor de samenleving ontstaan als er macht wordt toegekend aan een persoon die in het verleden niet integer met een soortgelijke verantwoordelijkheid of een andere relevante verantwoordelijkheid is omgegaan.
De kwartaalcijfers van de Justis laten zien dat de meerwaarde van een VOG is dat er VOG’s geweigerd zijn aan personen die in het verleden strafbare feiten hebben gepleegd. De werkgever kan hierdoor met een geruster hart de medewerker aannemen en ervan uitgaan dat er geen beletselen zijn bij het uitoefenen van een bepaalde functie of taak.