Op 15 maart is bekendgemaakt dat er nieuwe maatregelen ingaan om verdere verspreiding van COVID-19 (het coronavirus) in ons land tegen te gaan. Naast het verbod van evenementen met meer dan 100 bezoekers, maakte Ministers Bruins (Volksgezondheid) en Slob (Onderwijs) bekend dat scholen en kinderdagverblijven dicht blijven tot en met 6 april. Dat geldt ook voor eet- en drinkgelegenheden, sportclubs en seksclubs. Om uitvoering te geven aan deze aanwijzingen kunnen gemeenten een noodverordening afkondigen.
Middel
Een noodverordening is een algemeen verbindend voorschrift voor een onbepaald aantal personen in buitengewone omstandigheden. Hierbij kan worden afgeweken van wetten in formele zin en lagere regelgeving. Afwijking van de Grondwet is alleen mogelijk met inachtneming van artikel 103 van de Grondwet.
Bevoegd orgaan
De bevoegdheid om over te gaan tot dit middel ligt op grond van artikel 175 en 176 van de Gemeentewet bij de burgemeester. Hij is hiertoe bevoegd in geval van buitengewone omstandigheden, bestaande uit de bedreiging van een vitaal belang en de ontoereikendheid van normale bevoegdheden. De uitbraak van het coronavirus geeft hier aanleiding voor. Zodra de buitengewone omstandigheden die aanleiding gaven voor de noodverordening zijn opgeheven, dient de burgemeester de gegeven voorschriften weer in te trekken. Vanaf dat moment is de noodverordening niet meer van kracht.
Doel
Om verdere verspreiding van het virus te verminderen is het afkondigen van een noodverordening dus een belangrijk middel, met het oog op evenementen, maar ook met het oog op publieke locaties, zoals musea, concertzalen, theaters, sportclubs, sportwedstrijden en samenkomsten in gebouwen ten behoeve van religieuze bijeenkomsten. De maatregelen die het kabinet landelijk heeft afgekondigd, worden op deze manier door gemeenten in regels vastgelegd. Handelen in strijd met de noodverordening levert een overtreding op en is strafbaar. Politie en gemeenten kunnen hierop handhaven, door burgers en organisaties aan te spreken wanneer zij de regels niet naleven. Op deze manier wordt het mogelijk om op te treden tegen bijvoorbeeld evenementen die doorgaan of horecazaken die sluiting weigeren.
Modelverordening
Op 16 maart is er een landelijk model voor de noodverordening, in het kader van het coronavirus, naar buiten gebracht. Deze kan door de besturen van de veiligheidsregio’s worden ingezet. De bepalingen van het kabinet zijn hierin verwerkt.