Noodbevel
Het noodbevel is een bevoegdheid van de burgemeester, waarbij de burgemeester bevelen kan geven die hij nodig acht ter handhaving van de openbare orde of ter beperking van gevaar. Dit is geregeld in artikel 175 van de Gemeentewet. In artikel 175 wordt gesproken over een aantal uitzonderlijke situaties. Het gaat hierbij om situaties zoals oproer, wanordelijkheden, rampen, zware ongevallen of een ernstige vrees voor het ontstaan daarvan.
In deze uitzonderlijke situaties mag de het noodbevel enkele grondrechten inperken. De maatregelen mogen echter niet verder strekken dan strikt noodzakelijk en minder ingrijpende bevoegdheden moeten tekortschieten. Dit noemen we proportionaliteit en subsidiariteit.
Een noodbevel kan gericht worden ingezet wanneer het gaat om een bepaald aantal personen of een specifieke groep/organisatie. Een noodbevel is meestal voor een korte periode van kracht. Het is daarmee een middel geschikt om ‘een korte klap uit te kunnen delen’. Hierdoor kan een noodbevel worden gebruikt als overbrugging naar een noodverordening.
Het overtreden van een noodbevel is een misdrijf op grond van artikel 184 Wetboek van Strafrecht.
Noodverordening
Een noodverordening is bedoeld om in dezelfde uitzonderlijke situaties als bij het noodbevel algemeen verbindende voorschriften te kunnen geven ter handhaving van de openbare orde of ter beperking van gevaar. Een noodverordening geldt voor eenieder, een onbepaald aantal personen. De noodverordening is geregeld in artikel 176 van de Gemeentewet.
Net zoals bij het noodbevel kan met een noodverordening enkele grondrechten worden ingeperkt, denk hierbij aan het demonstratierecht of de vrijheid van meningsuiting. Nadat een noodverordening is afgegeven moet direct na bekendmaking de gemeenteraad, de commissaris van de Koning en de Hoofdofficier van Justitie worden geïnformeerd. De gemeenteraad moet de noodverordening bekrachtigen, dit geldt niet voor een noodverordening die inmiddels is verlopen of tussentijds is ingetrokken of in situaties waarin de voorzitter van de Veiligheidsregio op grond van de Wet veiligheidsregio’s in de bevoegdheid van de burgemeester treedt. Dit is recent gebeurd met de noodverordening naar aanleiding van de coronacrisis. Vaak is een noodverordening voor een langere tijd van toepassing.
Het overtreden van de noodverordening is een overtreding op grond van artikel 443 Wetboek van Strafrecht.