In het regeerakkoord van 2017 is afgesproken dat er een experiment komt met de gereguleerde teelt en verkoop van hennep en hasjiesj voor recreatief gebruik. Het doel van het experiment is om duidelijk te maken of legale levering, inkoop en verkoop van cannabis mogelijk is. Hieruit moet naar voren komen of het huidige gedoogbeleid voor cannabis anders ingericht kan worden. Tijdens het experiment wordt ook de kwaliteit van deze cannabis gecontroleerd, dit met als doel de volksgezondheid te bevorderen. De vraag die belangrijk is binnen gemeenten luidt als volgt: Welke invloed heeft het experiment ‘gesloten coffeeshopketen’ voor gemeenten?
Feiten
Hoewel Nederland getypeerd wordt door zijn coffeeshops, waarbij de verkoop van kleine hoeveelheden cannabisproducten aan meerderjarigen gedoogd wordt, mogen zij deze cannabis echter niet zelf telen en toeleveren. Het huidige beleid brengt op verschillende manieren problemen met zich mee, waardoor de overheid zich genoodzaakt voelde om te kijken naar de mogelijkheden hoe coffeeshops zelf een legaal cannabis kunnen telen.
De wet experiment gesloten coffeeshopketen maakt het experiment mogelijk. In 2019 is het wetsvoorstel goedgekeurd door de Tweede Kamer. De tien deelnemende gemeenten zijn gekozen op advies van de Adviescommissie Experiment gesloten cannabisketen. Binnen de deelnemende gemeenten doen alle coffeeshops mee aan het experiment. De hennep wordt geproduceerd door tien telers, die legaal hennep mogen telen. De deelnemende coffeeshophouders mogen alleen maar cannabis afnemen van telers die door de overheid zijn aangewezen. De spelregels voor de deelnemers en telers zijn uitgewerkt in het Besluit experiment gesloten coffeeshopketen.
Gevolgen experiment
De illegale cannabis teelt gaat gepaard met criminaliteit, overlast en onveiligheid. Allereerst zal het experiment leiden tot een vermindering van cannabis gerelateerde criminaliteit. Maar neemt de gehele criminaliteit dan ook af of verplaatst de criminaliteit zich naar andere typen criminaliteit? Dat zal pas aan het eind van het experiment in kaart gebracht kunnen worden. Bij grote illegale cannabis teelt in woningen of bedrijven, zijn er voor omwonende aanzienlijke risico’s. Het gaat hier met name over de risico’s brandgevaar of instortingsgevaar. Tevens kan de welzijn en gezondheid van omwonenden worden aangetast door waterlekkages die schimmel veroorzaken. Gereguleerde teelt kan deze risico’s verkleinen.
Deelnemende gemeenten
In de huidige situatie waarin we het gedoogbeleid opvolgen bepalen burgemeesters samen met de gemeenteraad of coffeeshops zijn toegestaan binnen hun gemeente. Deze bevoegdheid blijft tijdens het experiment gesloten coffeeshopketens ongewijzigd. Burgemeesters zijn, net zoals in het huidige gedoogbeleid, ook bevoegd om een aantal extra regels op te stellen voor de coffeeshops in hun gemeente. Een van de extra regels is dat het ingezetene criterium geldt voor de deelnemende gemeenten. De deelnemenede coffeeshophouders mogen alleen personen toelaten die in Nederland wonen.
Conclusie
Het experiment is nog niet afgerond, waardoor het lastig is om een harde conclusie te trekken. Het is belangrijk dat onderzoekers het experiment nauwlettend in de gaten houden, om na afloop de vraag te beantwoorden of het experiment geslaagd was. Om die vraag kritisch te beantwoorden moeten we kijken naar de vragen: Kunnen we de criminaliteit die ontstaat door telen en verkopen hierdoor terugdringen of helemaal tegengaan? Levert de legale teelt problemen op voor de openbare orde en veiligheid? Is de legale teelt beter voor de volksgezondheid? Naar afloop van het experiment kan hier antwoordt op gegeven worden. De uitkomst wordt vervolgd! Maar antwoordt op de vraag: “Welke invloed heeft het experiment ‘gesloten coffeeshopketen’ voor gemeenten?” kan wel gegeven worden. Op lokaal niveau zal een gesloten cannabisketen leiden tot een afname van drugscriminaliteit. Te denken valt aan het aantal gevallen van inbeslagname van cannabis, handel in softdrugs, cannabis gerelateerde branden, ontmantelingen van kwekerijen en hoeveelheden gestolen energie. De belangrijkste conclusie die getrokken kan worden is dat een gesloten coffeeshopketen voor gemeenten leidt tot afname van overlast en een toename van de veiligheid binnen gemeenten.