Artikel 3 van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen (Wet Bibob) geeft gemeenten de mogelijkheid om een onderzoek te doen naar de aanvrager van een vergunning met als doel misbruik van de vergunning te voorkomen. Behalve een onderzoek naar de aanvrager, wordt bij Bibob-onderzoek ook gekeken naar de financiering en zeggenschap van de onderneming en (zaken)relaties van de aanvrager. Door een Bibob-onderzoek kost een vergunningsprocedure veel meer tijd en geld. Deze maand behandelen we de vraag: “Mag een gemeente leges heffen voor het verrichten van een Bibob-onderzoek?”
Jurisprudentie
Volgens een uitspraak van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch van 28 mei 2015, kunnen gemeenten de kosten voor het uitvoeren van een Bibob-onderzoek niet doorberekenen in de legesverordening. Deze uitspraak gaat over een aanvraag om een horecavergunning door gemeente Maastricht. Gemeente Maastricht had aan het Landelijk Bureau Bibob gevraagd om advies te verlenen over het risico dat de vergunning gebruikt zou worden voor het begaan van strafbare feiten. De gemeente had leges in rekening gebracht bij de aanvrager van de vergunning met betrekking tot het verrichten van het Bibob-onderzoek. Volgens het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch, mocht de gemeente deze leges niet heffen. Dit vanwege het feit dat het Bibob-onderzoek verricht wordt in verband met de publieke taakuitoefening van de gemeente met betrekking tot de leefbaarheid en veiligheid van de gemeente. Volgens het Hof is er geen rechtstreeks verband tussen het Bibob-onderzoek en een dienstverlening voor een individualiseerbaar belang , zoals het belang de van de aanvrager. In deze uitspraak wordt besloten dat een gemeente alleen leges mag heffen, als er voldoende individualiseerbaar belang is als bedoeld in artikel 229 lid 1 onder b van de Gemeentewet. Op grond van een arrest van de Hoge Raad van 9 september 2011, kunnen door een gemeentebestuur verrichte werkzaamheden aangemerkt worden als diensten, indien die werkzaamheden rechtstreeks en in overheersende mate verband houden met dienstverlening “ten behoeve van een individualiseerbaar belang”. Een Bibob-onderzoek wordt verricht om de maatschappij te beschermen en er is daarom geen sprake van een individualiseerbaar belang.
Conclusie
Een gemeente mag geen leges heffen voor het verrichten van een Bibob-onderzoek, omdat dit onderzoek niet in rechtstreeks verband staat met een dienstverlening voor een individualiseerbaar belang. Een Bibob-onderzoek wordt verricht met het doel de maatschappij te beschermen. De aanvrager van een vergunning heeft geen individualiseerbaar belang bij het uitvoeren van een Bibob-onderzoek. Gemeenten moeten de kosten van een Bibob-onderzoek dus zelf betalen.