De Wet open overheid (Woo) is de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en is gericht op een overheid die transparant is en actief informatie openbaar maakt. In tegenstelling tot de Wob verplicht de Woo meer tot het actief, uit zichzelf, openbaren van informatie door de overheid. De wet moet ervoor zorgen dat overheidsinformatie beter vindbaar en uitwisselbaar is.
De Woo is dus gericht op het openbaar maken van overheidsinformatie, oftewel documenten. In artikel 1 van de Woo is het begrip document gedefinieerd als: “een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat.” Deze documenten zijn te onderscheiden in elf categorieën: wet- en regelgeving, organisatiegegevens, raadsstukken, bestuursstukken, stukken van adviescolleges, convenanten, jaarplannen en -verslagen, Wob/Woo-verzoeken, onderzoeken, beschikkingen en klachten.
Actieve en passieve openbaarmaking
Het doel van de Woo kent twee aspecten. Zoals hierboven al benoemd verplicht de wet de overheid documenten actief openbaar te maken. Er zijn twee soorten openbaarmaking van overheidsinformatie te onderscheiden, namelijk actieve openbaarmaking en passieve openbaarmaking.
Actieve openbaarmaking houdt in dat documenten uit eigen beweging van een bestuursorgaan openbaar worden gemaakt. In artikel 3.1 van de Woo is inspanningsplicht tot actieve openbaarmaking opgenomen en in artikel 3.3 dat bestuursorganen bepaalde documenten binnen een voorgeschreven termijn uit eigen beweging openbaar moeten maken. Dit behartigd het doel dat bestuursorganen informatie uit eigen beweging openbaar en toegankelijk maken. Echter, in artikel 3.3 lid 2 is opgenomen dat bestuursorganen verplicht overheidsinformatie openbaar moeten maken, tenzij de uitzonderingen van de artikelen 5.1. en 5.2 van de Woo zich tegen openbaarmaking verzetten.
Passieve openbaarmaking houdt in dat op verzoek van een persoon overheidsinformatie openbaar wordt gemaakt. Het indienen van een verzoek is online mogelijk via een webformulier of een specifiek e-mailadres. Aan het verzoek dienen een of meer contactpersonen toegewezen te worden voor de beantwoording van vragen over de beschikbaarheid van publieke informatie. Het verzoek tot overheidsinformatie dient zeer specifiek aangeleverd te worden. Mocht de verzoeker hier niet aan mee werken, dan kan het bestuursorgaan besluiten het verzoek niet verder in behandeling te nemen.
De beslistermijn is vier weken en kan met twee weken worden verdaagd. Dit kan op het moment dat de omvang of de gecompliceerdheid van het verzoek een vertraging rechtvaardigt.
Om misbruik te voorkomen is in artikel 4.6 van de Woo de antimisbruikbepaling opgenomen. Als de verzoeker (ook) andere bedoelingen heeft dan het verkrijgen van publieke informatie, kan het bestuursorgaan besluiten het verzoek niet in behandeling te nemen. Dit besluit moet binnen twee weken na ontvangst van het verzoek worden genomen.
Informatiehuishouding op orde brengen
Het tweede doel is dat de Woo gemeenten verplicht om de informatiehuishouding op orde te brengen. De Archiefwet bepaald dat gemeenten documenten in een goede, geordende en toegankelijke staat moeten bewaren. Deze bepaling is ook in de Woo benoemd.
In principe is toegang tot overheidsinformatie gratis. Wanneer er een verzoek is om kopieën van documenten of informatie, dan mag het bestuursorgaan de kosten voor het maken van de kopieën in rekening brengen bij de verzoeker.
In 2021 is er een onderzoek gedaan naar de Wob in de praktijk. Daaruit bleek dat er een aantal punten zijn waarop de Wob in de praktijk niet soepel verliep. Zo bleek dat ongeveer een kwart van de Wob-verzoeken niet tijdig wordt besloten en dat het indienen van een Wob-verzoek ook lastig was. Een positief punt dat uit het onderzoek naar voren kwam is dat de informatie op de websites over het algemeen toegankelijk en leesbaar zijn.
Al met al zijn er een paar veranderingen in de Woo in vergelijking met de Wob en een aantal dingen zijn hetzelfde gebleven. Hier zullen de gemeenten op moeten inspelen. De nieuwe Woo treedt op 1 mei 2022 in werking. Daarmee komt de huidige Wob te vervallen.