We hebben er elke dag wel mee te maken: plastic. Bij festivals en evenementen is dit ook geen onbekend terrein. We spraken er ook eerder over in een van onze artikelen uit 2019. Gebleken is dat er jaarlijks 19,5 miljoen wegwerpbekers worden gebruikt door festivalbezoekers. Om het grote aantal wegwerpplastic te verminderen is er al een verbod gekomen op onder andere plastic rietjes, bestek en roerstaafjes. Het is daarnaast ook verboden om plastic tasjes gratis te verstrekken. Vanaf 2023 en 2024 komen daar weer nieuwe maatregelen bij en deze maatregelen hebben grote invloed op de wijze van organiseren van evenementen.
In dit artikel gaan we eerst in op de achtergrond en het doel van de maatregelen. Vervolgens gaan we kijken naar de gevolgen die de maatregelen meebrengen voor evenementen.
Achtergrond en doel van de maatregelen
De achtergrond van de maatregel komt voort uit de Europese Single-Use plastics richtlijn. Deze richtlijn is sinds 3 juli 2021 van kracht. Het doel van de richtlijn is het aanzetten van bedrijven om duurzame alternatieven voor single use kunststofproducten en single use kunststof verpakkingen te ontwikkelen. De richtlijn verplicht de lidstaten om per 2023 een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor drinkbekers te regelen. Nederland heeft daarom de regeling kunststofproducten voor eenmalig gebruik opgesteld. De regeling heeft tot doel om het gebruik van kunststof drinkbekers en voedselverpakkingen voor eenmalig gebruik in 2026 ten op zichtte van 2022 met minimaal 40% te verminderen. Dit uitgangspunt zal worden nagestreefd door het invoeren van een verbod op het gebruik ervan bij consumptie ter plaatste en door ontmoediging van het gebruik door een verbod op het gratis verstrekken bij consumptie voor onderweg, afhalen of thuisgebruik. Het uiteindelijke doel van de maatregelen in de regeling is dat het gebruik van herbruikbare bekers en voedselverpakkingen de norm wordt en de eenmalige kunststofbekers en voedselverpakkingen worden verminderd.
De maatregelen en de gevolgen voor evenementen
De regeling zal effect hebben op veel verschillende voedseluitgiftelocaties. In de regeling bevindt zich een tabel waarin aangegeven is voor welke voedseluitgiftelocaties welke maatregel geldt. In dit artikel ligt de focus echter alleen op evenementen. Bij de maatregelen in de regeling zal een onderscheid zijn tussen consumptie ter plaatse en consumptie om mee te nemen of te bezorgen.
Tabel Consumptie ter plaatse en consumptie voor onderweg
Voorbeelden voedseluitgiftelocaties | Valt onder artikel 2.1: consumptie ter plaatse. | Valt onder artikel 2.2: consumptie om mee te nemen of te bezorgen. |
Gesloten evenement (afgebakend met een omheining, toegangscontrole) | Ja | N.v.t |
Openbaar evenement (niet afgebakend, geen toegangscontrole) | Ja, indien de organisatie alle voedseluitgifte-punten betrekt bij het evenement en dus voor het collectieve systeem aansprakelijk is | Ja, indien de organisatie niet alle voedseluitgiftepunten betrekt bij het evenement dan geldt artikel 2.1 en 2.2 voor iedere individuele exploitant van een voedseluitgiftepunt |
Gesloten evenement (afgebakend terrein)
Uit de tabel hierboven valt af te leiden dat een gesloten evenement (dus een evenement afgebakend met omheining, toegangscontrole) valt onder consumptie ter plaatse (art. 2.1). Voor consumptie ter plaatste wordt herbruikbaar de norm. Er moet wel daadwerkelijk kunnen worden aangetoond dat de bekers en voedselverpakkingen ter plaatse worden hergebruikt.
Er is wel een uitzondering op het verbod. Bedrijven kunnen nog wel kiezen voor bepaalde wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen, de voorwaarde is dat ze dan 75%-90% hiervan inzamelen voor een hoogwaardige recycling. Dit kan behaald worden door gescheiden inzameling zoals een retoursysteem. Op deze wijze kan van de overgebleven grondstoffen weer nieuwe bekers en bakjes gemaakt worden. Om van de uitzondering gebruik te kunnen maken, moet de producent zich wel melden.
Openbaar evenement (niet afgebakend terrein)
Welke regels er gelden voor een openbaar evenement (niet afgebakend, geen toegangscontrole) is afhankelijk van de vraag of alle voedseluitgiftepunten worden betrokken bij het evenement. Indien het voorgaande het geval is dan wordt het gehele evenemententerrein betrokken als één voedseluitgiftelocatie en gelden de regels van consumptie ter plaatse (art. 2.1).
Indien er voor gekozen wordt om niet alle voedseluitgiftepunten bij het evenement te betrekken, zal elk punt als afzonderlijke voedseluitgiftelocatie worden gezien. De individuele exploitanten kunnen vervolgens beslissen of het consumptie ter plaatse (art. 2.1) of consumptie voor onderweg betreft (art. 2.2). Voor consumptie onderweg geldt dat er een verbod komt op het gratis verstrekken van plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen voor eenmalig gebruik. Ondernemers mogen vervolgens zelf gaan beslissen hoeveel ze per plastic wegwerpbeker of bakje gaan vragen. Er is echter wel een richtlijn vastgesteld. Het gratis meegeven van 100% papieren of andere plasticvrije opties blijft wel toegestaan. Tegelijkertijd wordt, naast het verbod, hergebruik gestimuleerd. Zo dienen ondernemers voortaan ook herbruikbare alternatieven aan te bieden als het gaat om dranken en maaltijden die ter plekke worden bereid.
Onderscheid maatregelen 2023 en 2024
De regeling van kunststofproducten voor eenmalig gebruik zal vanaf 1 januari 2023 in werking gaan treden. De reductiemaatregelen voor de kunststof drinkbekers en voedselverpakkingen zullen echter later in werking gaan treden. De regeling geeft namelijk een iets langere invoeringstermijn voor exploitanten om zich zo te kunnen aanpassen aan de nieuwe regels. Wanneer gaan welke maatregelen in? De maatregelen voor consumptie voor onderweg (art. 2.2) gaan vanaf 1 juli 2023 in werking. De maatregelen voor consumptie ter plaatse (art. 2.1) gaan vanaf 1 januari 2024 in werking.
In de praktijk
Het is duidelijk dat we steeds meer richting de norm gaan van hergebruik. In principe kan er een keuze worden gemaakt tussen twee opties: hergebruik van hardcups of recycling van softcups. In beide situaties dient de beker retour te komen en niet bij het restafval te verdwijnen. Dit resultaat kan het beste worden bereikt aan de hand van een retoursysteem met statiegeld of een retourmunt.
Voorgaande praktijksituatie was ook terug te zien bij de Nijmeegse vierdaagse (of dit jaar eigenlijk de driedaagse). Tijdens het evenement werd er namelijk een circulair bekersysteem met recyclebare softcups ingezet. Bij de aankoop van hun eerste drankje betaalde de bezoekers 50 cent voor de beker, bij een volgende consumptie hoefde het niet te worden betaald, mits ze de gebruikte beker weer inleverden voor een nieuwe. Er was een bar of er waren inleverpunten aanwezig waar de drinkbekers na gebruik weer konden worden ingeleverd. Vervolgens werden de bekers weer gerecycled zodat ze opnieuw gebruikt konden worden. Dit systeem werd ook vorig jaar al in gezet tijdens de Grand Prix in Zandvoort. Andere organisaties gaan nog een stapje verder en bedenken zelfs een circulaire bekerhouder om aan je broek te klikken zodat je handen vrij zijn tijdens het dansen bij het evenement.
Tot slot kunnen ook gemeenten een rol (gaan) spelen in de reductiemaatregelen. De regeling is namelijk niet uitputtend bedoeld en mag daarom worden aangevuld door gemeentelijke regels zolang het doel van de Regeling niet wordt doorkruist. Op deze wijze kunnen gemeenten regels opstellen voor evenement, zoals bijvoorbeeld het verplichten van volledig herbruikbare drinkbekers of voedselverpakkingen. Uiteindelijk zal het per evenement en per locatie verschillen wat de meest duurzame oplossing gaat zijn. Maar hopelijk kunnen we zo een start gaan maken om samen op weg te gaan naar een milieuvriendelijke toekomst.