Het doel
Het doel van deze wet is het waarborgen van bestuurlijke en persoonlijke verhoudingen in het decentrale bestuur. Door deze wet worden de al geldende onderdelen aangevuld. Hiermee wil men de integriteit van het decentrale bestuur bevorderen en de aanpak van bestuurlijke problemen ondersteunen.
De wijzigingen
De wijzigingen in de wet zijn als volgt:
1. VOG voor nieuwe wethouders is verplicht.
Nieuwe wethouders zijn verplicht voortaan een VOG in te leveren. Tot die tijd kan een persoon niet tot wethouder worden benoemd. De betrokkene kan het inleveren van een VOG weigeren door middel van een bezwaar of beroep aan te tekenen.
Deze wijziging geldt niet voor de burgemeester. Burgemeesters worden benoemd door de koning waardoor de screening anders geregeld is. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) laat de betrokkene namelijk screenen door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Belastingdienst.
2. Wetsvoorstel voor verplichte risicoanalyse kandidaat-wethouders in de maak.
De Tweede Kamer heeft een motie over een verplichte risicoanalyse voor kandidaat-wethouders aangenomen. Het wetsvoorstel wordt op dit moment door het ministerie van BZK als zelfstandig wetvoorstel behandeld. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft al een vrijwillige integriteitstoets ontwikkeld. Door deze integriteitstoets kunnen strafrechtelijke handelingen van een persoon inzichtelijk worden gemaakt. De VNG houdt daarom in de gaten of de procedure door het ministerie van BZK voldoende wordt ingevuld.
3. Nevenfuncties moeten gelijk openbaar worden gemaakt.
Burgemeesters, raadsleden en wethouders moeten voortaan gelijk na aanvaarding of benoeming een (nieuwe) nevenfunctie openbaar maken. Het openbaar maken van de nevenfunctie moet zowel op een fysieke locatie als op elektronische wijze inzichtelijk zijn.
4. Onverenigbare functies van raadsleden.
Naast dat een raadslid geen ondergeschiktheidsrelatie mag hebben met het gemeentebestuur waar hij of zij werkzaam is, mag een raadslid nu ook geen werkzaamheden meer verrichten voor dezelfde gemeente. Er geldt wel een uitzondering als het gaat om vrijwilligerswerk of een andere niet huldienstig beroep.
5. Niet deelnemen aan beraadslagingen.
Een raadslid mocht al niet deelnemen aan een stemming die hem of haar indirect persoonlijk, rechtstreeks of als vertegenwoordiger aangaat. Dit geldt nu ook voor de beraadslaging. De afweging om deel te nemen wordt door het raadslid zelf gemaakt. In een gedragscode of reglement kunnen voorschriften worden opgenomen om een raadslid te helpen bij de afweging. Tevens is art. 2:4 Algemene wet bestuursrecht (Awb) (verbod op vooringenomenheid) niet van toepassing op de stemming of beraadslaging.
6. Cvdk krijgt een bemiddelende en adviserende rol.
Als er binnen een gemeente sprake is van een verstoorde bestuurlijke verhouding of een situatie waarbij de bestuurlijke integriteit in het geding komt, mag de CvdK een adviserende of bemiddelende rol aannemen. Dit betekent dat de CvdK alle documenten mag inzien en vergaderingen van het gemeentebestuur mag bijwonen als dit informatie betreft die hij nodig heeft om deze specifieke taak te vervullen. Hieronder valt ook kennisnemen van informatie die geheim is en/of het bijwonen van vergaderingen welke besloten zijn.
7. Verandering van de geheimhoudingsprocedure.
Een aantal wijzigingen omtrent geheimhouding zijn als volgt:
- De burgemeester kan informatie scharen onder geheimhouding en deze voorleggen aan de raad, het college, de rekenkamer en een commissie.
- Automatisch is vooraan geheim, alles wat binnen een besloten raadvergadering wordt besproken (mondelinge informatie)
- Individuele raadsleden informeren onder geheimhouding vervalt.
- Geheimhouding hoeft niet meer opgelegd te worden maar kan wel worden opgeheven door de Raad.
- Als een commissie- of raadslid in strijd handelt met de geheimhoudingsplicht kan deze persoon bij besluit van de raad voor ten hoogste drie maanden worden uitgesloten van het ontvangen van geheime informatie.
Om deze wijzigingen door te voeren zijn de VNG-modellen ‘Regelement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad’ en ‘Verordening op raadscommissies’ aangepast. In februari 2023 (deze maand) worden de gemeenten met gerichtere informatie over de nieuwe geheimhoudingswijzigingen geïnformeerd.