Wij krijgen regelmatig vragen van gemeenten over vergunningaanvragers die via een webwinkel sterke drank willen verkopen. Vaak willen deze aanvragers gaan ondernemen vanuit hun woonhuis, een garagebox of vanaf een industrieterrein. Op 28 februari 2019 beantwoordden wij de vraag: “Is het mogelijk om online sterke drank te verkopen zonder een fysieke vergunde slijterij?” Aangezien de Drank- en Horecawet (DHW) al enige tijd gewijzigd is naar de Alcoholwet, is het tijd voor een update van dit artikel.
Sterke drank
Wanneer iemand via een webwinkel bedrijfsmatig of anders dan om niet (om niet = gratis) sterke drank aan particulieren verstrekt, geldt de vergunningplicht uit de Alcoholwet. Dit stelt artikel 3, eerste lid: “Het is verboden zonder daartoe strekkende vergunning van de burgemeester het horecabedrijf of slijtersbedrijf uit te oefenen.” Hoewel artikel 3 geen direct verband legt tussen het begrip ‘slijtlokaliteit’ en de verplichting dat een consument daar moet afrekenen (onderdeel verstrekking), ontkomen ondernemers niet aan het moeten hebben van een ‘inrichting’ met ‘slijtlokaliteit’ als zij een vergunning willen krijgen (artikel 1, lid 1, 6e en 7e gedachtestreepje Alcoholwet). Zo stelt artikel 12, tweede lid dat het verboden is sterke drank te verstrekken voor gebruik elders dan ter plaatse anders dan in een slijtlokaliteit die in een vergunning is vermeld. Daarnaast bepaalt artikel 19 dat het verkopen van sterke drank op bestelling is voorbehouden aan een slijtersbedrijf. Ten slotte behoren slijtersbedrijven aan de inrichtingseisen uit de Alcoholwet te voldoen, aldus artikel 27. Deze inrichtingseisen zijn:
· Een slijtlokaliteit staat niet rechtstreeks in verbinding met een neringruimte (artikel 10, eerste lid Alcoholwet);
· In de Alcoholregeling zijn eisen gesteld, indien van toepassing, aan de minimale verbindingsruimte tussen een slijtlokaliteit en een neringruimte (artikel 1.2 Alcoholregeling);
· Een inrichting waarin het slijtersbedrijf wordt uitgeoefend heeft ten minste één slijtlokaliteit met een vloeroppervlakte van 15 vierkante meter (artikel 10, derde lid Alcoholwet);
· De inrichting voldoet aan de vereisten uit het Bouwbesluit 2012* (artikel 10, vijfde lid Alcoholwet).
*vanaf 1 januari 2024 het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).
Kortom, sterke drank verstrekken aan particulieren via een webwinkel zonder te beschikken over een fysiek vergund slijtersbedrijf is niet toegestaan.
Zwak-alcoholhoudende drank
Wanneer iemand via een webwinkel bedrijfsmatig of anders dan om niet uitsluitend zwak-alcoholhoudende drank aan particulieren verstrekt, bestaat er een ander wettelijk kader, namelijk artikel 19, tweede lid Alcoholwet. Dit artikel bepaalt dat een ondernemer vanuit een niet voor publiek toegankelijke besloten ruimte, niet zijnde een horecalokaliteit, bestellingen mag aanvaarden. Het verkopen van zwak-alcoholhoudende drank is dus wel mogelijk zonder slijtersvergunning.
Gemeenten stellen verder nog eisen aan het gebruik van locaties door middel van bestemmingsplannen. Ondanks dat het bestemmingsplan geen weigeringsgrond is uit de Alcoholwet, handhaven gemeenten wel op het naleven van de bestemmingsplannen. Om deze reden is de verkoop van sterke drank vanuit een woonhuis verboden. Daarnaast is er op een industrieterrein vaak ook geen detailhandel toegestaan, waardoor een slijterij exploiteren niet mogelijk is. Sterke drank verkopen aan particulieren via een webwinkel kan dus alleen als een bestemmingsplan dit toestaat.
Sinds 1 juli 2021 is de DHW gewijzigd naar de Alcoholwet. Welke impact had deze wetswijziging op de verkoop van alcoholhoudende drank op afstand?
Splitsing online supermarkt en online slijtersbedrijf
Er werd een gelijk speelveld voor fysieke en online slijtersbedrijven gecreëerd. Artikel 14a Alcoholwet bepaalt dat iemand bij het op afstand verkopen van sterke drank – in de rechtmatige uitoefening van het slijtersbedrijf – geen andere bedrijfsactiviteiten mag uitoefenen die niet bij een slijtersbedrijf horen. Ten tijde van de DHW mochten online slijters wél andere producten aanbieden. In de DHW was namelijk alleen voor fysieke slijterijen geregeld dat het aanbieden en verstrekken slechts gepaard mag gaan met aan het slijtersbedrijf gerelateerde producten en bedrijfsactiviteiten. Deze wijziging had gevolgen voor de supermarkten op wiens websites met één bestelling zowel levensmiddelen, als sterke drank gekocht kon worden. Supermarkten ‘lossen dit op’ door sterke drank aan te bieden via een aparte webwinkel waar geen andere levensmiddelen te koop zijn.
Leeftijdsverificatiesysteem en geborgde werkwijze
Een andere wijziging van de DHW naar de Alcoholwet heeft betrekking op de leeftijdscontroles van klanten van webwinkels en bezorgdiensten. Verkopers van alcoholhoudende drank zijn wettelijk verantwoordelijk voor het naleven van de leeftijdsgrens in het gehele proces (zelfs als een externe bezorger de alcoholhoudende drank aflevert). Bij online bestellingen van alcoholhoudende drank moet daarom een zogenaamd leeftijdsverificatiesysteem worden ingezet, waarvoor de online aanbieder verantwoordelijk is voor de controle op de leeftijd van de klant. Zo moet de klant zelf een handeling verrichten, zoals zijn/haar leeftijd en/of geboortedatum invullen óf zelf aanvinken dat hij/zij boven de 18 jaar oud is. De online aanbieder mag dit niet vooraf invullen of aanvinken. Daarnaast moet de ondernemer de klant tijdens het bestelproces laten weten dat ook bij de bezorging de leeftijd wordt gecontroleerd. Ten slotte is elke online aanbieder van alcoholhoudende drank verplicht een geborgde werkwijze op te stellen waarin staat beschreven hoe ervoor wordt gezorgd dat naleving van de leeftijdsgrens in het gehele proces van aankoop tot bezorging goed wordt bewaakt.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de internetverkoop van alcoholhoudende drank én bijbehorende leeftijdsverificatiesystemen. De uitgangspunten voor het toezicht van de NVWA zijn vastgelegd in het Toezichtkader en het Interventiebeleid. De NVWA kan onder andere bestuurlijke boetes en lasten onder dwangsom opleggen.