Nieuws

Uit literatuur blijken er nudges te zijn die in ieder geval zorgen voor een vermindering van de inname van alcohol. (Galezka et al., 2016) Een van de andere strategieën die door sommige gemeenten al wordt toegepast tijdens evenementen, is het stellen van de voorwaarden in de evenementenvergunning om enkel ‘evenementenbier’ te mogen schenken (Greef e.a. 2019). Een ander voorbeeld van een onbewust proces dat leidt tot minder alcoholgebruik is het gebruik van kleine glazen (Galezka, et al., 2016). Dit geldt ook voor het gebruik van smalle, hoge glazen ten opzichte van brede glazen. Kanttekening hierbij is dat voor een goede naleving door de alcoholverstrekker jongeren überhaupt niet aan alcohol moeten kunnen komen. Hierdoor zouden deze maatregelen geen optie zijn om op te nemen in de preventie- en handhavingsplannen alcohol van gemeenten, maar wel goed om op te nemen in hun overig (gezondheids-)beleid.

Daarnaast is het schenken van alcoholvrije dranken in dezelfde glazen als alcoholhoudende dranken waardoor het onderscheid tussen meerderjarigen die wel alcohol drinken en minderjarigen die nog geen alcohol mogen drinken minder duidelijk wordt een nudge die kan leiden tot minder alcoholgebruik onder jongeren. Dit omdat minderjarige jongeren op deze wijzen beter te passen in de sociale norm van de groep (Galetzka et al., 2016). Door zichtbaar en duidelijk kenbaar te maken dat jij geen alcohol drinkt wordt de alcoholvrije drinker buiten de groep geplaatst die wel alcohol drinkt. Hierin is weer het sociale aspect terug te zien, dat erg bepalend is voor het gebruik van alcohol, zeker onder jongeren, waarbij dit ook wat zegt over de populariteit van de ‘alcoholvrije’ jongere (Schouten, 2012). Goode, Balzarini en Smith (2014) toonden aan dat het activeren van een groepslidmaatschap doormiddel van het beïnvloeden van gedrag en succesvolle nudge kan zijn om alcoholgebruik onder jongeren te verminderen, mits dat past binnen het geen de anderen uit de groep ook doen.

Sociale norm

Gesteld kan worden dat met name sociale normen een belangrijke rol speelt in het alcoholgebruik onder jongeren en dat nudges op dit vlak dan ook effectief zijn om het alcoholgebruik onder jongeren te verminderen. Jongeren onthouden gemakkelijk incidenten door overmatig alcoholgebruik en zien dit vaak als een positieve, leuke of grappige herinnering (Van Hoof e.a., 2011). Doordat deze informatie snel en makkelijk beschikbaar is in het geheugen zijn veel jongeren geneigd te denken dat het de norm is om veel te drinken (Galetzka e.a. 2016).

Door het veranderen van de sociale norm, zowel thuis als met vrienden, kan alcoholgebruik onder jongeren worden verminderd (Hallez, 2018). Informeren is hierin een belangrijke nudge. Hierop wordt in de huidige preventie- en handhavingsplannen vaak al ingezet, middels educatie door scholen aan leerlingen en educatie aan ouders. Onderzoek toont aan dat dit bij met name ouders zorgt voor een verandering van de sociale norm in huis (Vlaming et.al., 2008) en het minder beschikbaar zijn van alcohol in de thuissituatie.

Om gemakkelijker te voldoen aan de sociale norm zouden ook nudges, gericht op het kiezen van een alcoholvrij alternatief, positief uitwerken als het gaat om het reduceren van alcoholgebruik onder jongeren. Preventie op dit gebied ontbreekt in de huidige preventie- en handhavingsplannen en kan daardoor een toegevoegde waarde zijn bij het verbeteren van de plannen. Door alcoholverstrekkers of ouders te stimuleren om alcoholhoudende drank in dezelfde glazen te serveren als alcoholvrije dranken helpt de verstrekker om de minderjarige te kiezen voor een alcoholvrij alternatief in zowel de horeca als in de thuissituatie (Galezka e.a. 2016). Door hierop de educatie in het preventie- en handhavingsplan alcohol verder uit te werken kan deze nudge helpen om alcoholverstrekkers en ouders te informeren wat de bijdrage hiervan kan zijn op het alcoholgebruik van jongeren om hen te adviseren deze maatregel te gebruiken.

Nudges die voorzien in het verstrekken van correcte informatie over het alcoholgebruik van andere jongeren blijken ook te leiden tot bewustwording van de sociale norm en misvattingen te weerleggen waardoor het alcoholgebruik van jongeren wordt ontmoedigd. De huidige preventie- en handhavingsplannen zijn hierop niet ingericht. Preventie op het gebied van nationale campagnes zijn gericht op het gedrag van het individu, zoals NIX18. Door meer in te zetten op campagnes die jongeren bewust maakt van de sociale norm en hiervoor correcte informatie te verstrekken worden mogelijk mispercepties over de sociale omgeving gecorrigeerd en gedrag beïnvloed. Hierbij valt te denken aan een passende slogan zoals eerder vermeld.

Al met al kan het dieper inspelen op de informatieverstrekking zeker een bijdrage leveren aan het verbeteren van preventie- en handhavingsplannen alcohol waardoor de verwachting is dat dit zal leiden tot een hardere daling van het aantal jongeren dat al eens gedronken heeft onder de achttien, en hopelijk het halen van de doelen van de nieuwe preventie- en handhavingsplannen en het Nationaal Preventieakkoord.

Literatuurlijst