De dagen worden weer korter en we zijn steeds vaker binnen te vinden. Met de kou in aantocht vinden veel mensen het gezellig om naar een café of restaurant met huiselijke sfeer te gaan. Soms is hier een houtkachel aanwezig, omdat dit ook vaak geassocieerd wordt met gezelligheid. Maar helaas kunnen mensen van het hout stoken in een houtkachel ook gezondheidsklachten ondervinden. In een Nederlands wetenschappelijk onderzoek van onderzoekers van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), TNO (Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek), GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Amsterdam en Universiteit Utrecht, is geconcludeerd dat houtrook leidt tot gezondheidsklachten. Door het inademen van houtrook kunnen er kortademigheidsklachten in rust ontstaan en (extra) medicijngebruik.
In houtrook, maar ook in rook van de barbecue of vuurkorf, zitten stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid. Stoffen die in de rook zitten zijn bijvoorbeeld koolmonoxide, fijnstof, roet, VOS (vluchtige organische stoffen) en PAKs (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen). Hoe schadelijk deze stoffen zijn voor de gezondheid is afhankelijk van de samenstelling van de rook, lichamelijke omstandigheden en blootstelling. Ook blijkt uit bovenstaand onderzoek dat de effecten van houtrook niet tot de lokale omgeving (directe buren) beperkt blijft. Ook de wijk verder weg in de omgeving kunnen last hebben van de houtrook.
Aangescherpte regels
Volgens het Informatiepunt Leefomgeving kunnen gemeenten wel regels opnemen over het gebruik van houtkachels in het omgevingsplan. Tevens kunnen gemeenten lokale omgevingswaarden voor luchtkwaliteit vastleggen en in de omgevingsvisie, beleid opstellen om hout te stoken. Op de website van het informatiepunt Leefomgeving worden meerdere voorbeelden gegeven van eventuele regels die gemeenten kunnen opnemen.
Praktijk Utrecht
Vanaf 1 januari 2025 geldt er binnen de gemeente Utrecht al een verbod om buiten vuur te stoken met hout. Dan mogen er geen houtvuren gestookt worden voor de sfeer (denk hierbij aan een vuurkorf of buitenkachel) of eten gemaakt worden op houtvuur (bijvoorbeeld een pizzaoven).
Om de luchtkwaliteit te verbeteren en daardoor deze gezondheidsklachten te verminderen wil de gemeente Utrecht vanaf 2030 een geheel verbod op het stoken van hout, dus ook binnen in woningen. Volgens het Informatiepunt Leefomgeving is het verbieden van houtkachels door gemeenten bijna onmogelijk. In de Europese markt zijn houtkachels namelijk toegestaan. Lokale regels over het rookgaskanaal (schoorsteen) is voor gemeenten ook moeilijk doordat het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) hier al regels over stelt. De gemeente Utrecht is zich hiervan bewust, aangezien zij naar eigen zeggen met de plannen ‘’verder gaan dan de wettelijke Europese norm’’. Volgens de gemeente Utrecht kunnen zij dan ‘’alleen streven naar de strengere advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2021’’.
Praktijk Amersfoort
In de gemeente Amersfoort hebben ze al aangescherpte maatregelen genomen. In deze gemeente mag er vanaf afgelopen 1 oktober alleen nog gestookt worden als de stookwijzer op geel staat. Bij de kleuren oranje of rood is het weer of de luchtkwaliteit te slecht. Dit is het geval als het bijvoorbeeld mistig of windstil is. Dan kan de rook niet weg en kunnen mensen daar last van krijgen. De stookwijzer is ontwikkeld door Atlas Leefomgeving (een initiatief van verschillende overheden) om advies te geven op het gebied van verantwoordelijkheid van het stoken van houtvuren.
Een boete van €100,- tot €400,- euro volgt nadat er een melding bij de gemeente is gedaan van overlast en er een gesprek is geweest met de stokers over de effecten van houtrook. Boa’s zullen dus niet actief op zoek gaan tijdens een oranje of rood advies. Daarnaast moet een boa vanaf de buitenkant kunnen constateren welke kachel de overlast geeft. Zij mogen namelijk niet binnen in de woning controleren of mensen een kachel hebben branden.
Praktijk elders
Andere maatregelen die worden getroffen door onder andere de gemeente Ede is het subsidiëren van het weghalen of onklaar maken van de houtkachel. Per 1 november 2023 kunnen inwoners van deze gemeente een subsidieregeling aanvragen voor een vergoeding tot €1000,-. Hierdoor worden inwoners geholpen die willen stoppen met hout stoken en eventuele nieuwe bewoners kunnen de schoorsteen niet meer gaan gebruiken.
Bevindingen
Gezondheid en milieu worden steeds belangrijker gevonden, ondanks de wensen en/of voordelen. Energiekosten worden daaraan ondergeschikt gemaakt, doordat de taak en/of actie bij de gemeenten ligt, zijn er ook veel verschillen in het land. Het kost namelijk veel tijd en energie om de regels overal hetzelfde te maken en er ook op te zien, dit wordt vaak als vanzelfsprekend gezien. De Europese harmonisatie komt vermoedelijk pas achteraf.