Wanneer is er sprake van ramptoerisme?
Er zijn mensen die, zodra ze vernemen dat er ergens een ongeluk, brand of een andere ramp heeft plaatsgevonden, erheen snellen om de situatie met eigen ogen te kunnen aanschouwen. Dit verschijnsel wordt ook wel ramptoerisme genoemd. Men zou kunnen stellen: geen catastrofe zonder nieuwsgierige burgers. Zo geldt ook voor de overstromingen in Limburg. De afgelopen dagen reisden veel ramptoeristen af naar Limburg om daar met eigen ogen te kunnen zien hoe hoog het water stond en wat voor schade het heeft aangebracht. Diverse Limburgse gemeenten waren genoodzaakt om ramptoeristen officieel op te roepen om weg te blijven uit de overstroomde gebieden.
Noodbevel en noodverordening
Op grond van artikel 172 Gemeentewet is de burgemeester belast met de handhaving van de openbare orde. Dit artikel wordt ook wel gezien als de lichte bevelsbevoegdheid. Een lichte bevelsbevoegdheid moet binnen het kader van (hogere) wettelijke regelingen blijven. Dit geldt ook voor de regels uit de Algemene Plaatselijke Verordening (hierna: APV). Het aanpakken van ramptoerisme via een lichte bevelsbevoegdheid of via de APV is daarom niet wenselijk. Naast de lichte bevelsbevoegdheid beschikt de burgemeester over de bevoegdheid tot het uitvaardigen van een noodbevel of een noodverordening.
De burgemeester kan een noodbevel/noodverordening uitvaardigen in het geval van oproerige beweging, van andere ernstige wanordelijkheden of van rampen, dan wel van ernstige vrees voor het ontstaan daarvan. De burgemeester heeft de bevoegdheid om alle bevelen te geven die hij nodig acht ter handhaving van de openbare orde of ter beperking van het gevaar. In artikel 175 van de Gemeentewet is het noodbevel geregeld en in artikel 176 van de Gemeentewet is de noodverordening geregeld. Voor meer achtergrondinformatie over het verschil tussen een noodverordening en een noodbevel kunt u kijkje nemen naar ons eerdere artikel van 28 januari 2021.
Het voordeel van een noodverordening/noodbevel is dat het onmiddellijke werking heeft zodra het is uitgevaardigd. In uitzonderlijke situaties kan men met een noodverordening/noodbevel enkele grondrechten inperken, mits de maatregelen niet verder strekken dan strikt noodzakelijk en minder ingrijpende bevoegdheden tekortschieten.
Hoe pakken gemeenten ramptoerisme aan?
Verschillende gemeenten (waaronder gemeenten Echt-Susteren, Maasgouw, Roermond, Valkenburg) hebben een noodverordening afgekondigd voor het veiligheidsrisicogebied. Dit houdt in dat uitsluitend bewoners en hulpdiensten in het gebied mogen komen. Richting het hele veiligheidsrisicogebied worden de wegen daarom afgesloten voor alle verkeer. Vervolgens kan de gemeente bij de afzettingen controleren en waar nodig beboeten. Op deze manier wordt voorkomen dat ramptoeristen leiden tot een (ernstige) verstoring van de hulpverlening en opruimwerkzaamheden. In de gemeente Valkenburg werd een noodbevel gehanteerd. Er werd bepaald dat de situatie in het centrum nog niet veilig was en om die reden gold er voor woningen en overige gebouwen in een bepaald gebied een verbod om naar binnen te gaan.
Handelen in strijd met voorschriften uit de noodverordening is strafbaar gesteld in artikel 443 van het Wetboek van Strafrecht. Mensen die zich niet houden aan de noodverordening riskeren een boete die kan oplopen tot € 4.350. Handelen mensen in strijd met de voorschriften uit een noodbevel dan is er sprake van een misdrijf op grond van artikel 184 van het Wetboek van Strafrecht. Via de noodverordening konden handhavers in Limburgse gemeenten boetes uitschrijven wanneer mensen bijvoorbeeld in het aangewezen gebied aanwezig waren, foto’s namen of waterblokkades beklommen.
Aan elke noodverordening/noodbevel komt weer een eind. Zo hopelijk ook voor alle wateroverlast en de gevolgen ervan in Limburg.